Bối cảnh chính sách
Ngành thuế đang chuẩn bị cho một bước cải cách lớn trong quản lý hộ kinh doanh, với lộ trình bỏ thuế khoán từ năm 2026 và chuyển sang hình thức kê khai thuế dựa trên doanh thu thực tế. Đây là một phần trong nỗ lực hiện đại hóa quản lý thuế, minh bạch hóa thu nhập và tăng cường hậu kiểm bằng dữ liệu số.
4 nhóm hộ kinh doanh theo quy mô doanh thu
Để phù hợp với mức độ hoạt động, ngành thuế dự kiến phân hộ kinh doanh thành 4 nhóm:
• Nhóm nhỏ nhất có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm sẽ được miễn thuế nhưng được khuyến khích kê khai để chuẩn hóa hoạt động kinh doanh, hướng đến minh bạch hóa tài chính cá nhân.
• Nhóm từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng sẽ bắt đầu quen dần với hóa đơn điện tử, kê khai thu chi đơn giản. Giai đoạn 2027–2028 sẽ yêu cầu hóa đơn có mã hoặc từ máy tính tiền để kiểm soát doanh thu tốt hơn.
• Nhóm từ 1 tỷ đến 3 tỷ đồng (đối với sản xuất, xây dựng) hoặc từ 1 tỷ đến 10 tỷ đồng (đối với thương mại, dịch vụ) sẽ phải áp dụng hóa đơn điện tử bắt buộc, thực hiện kế toán đơn giản.
• Nhóm lớn nhất, doanh thu trên 10 tỷ đồng/năm, sẽ phải thực hiện chế độ kế toán đầy đủ, tuân thủ lưu trữ chứng từ, hóa đơn. Đây gần như là bước chuẩn bị để các hộ này nâng cấp lên mô hình doanh nghiệp.
Cách thức quản lý
Hộ kinh doanh sẽ tự kê khai, cơ quan thuế thực hiện hậu kiểm dựa trên hệ thống dữ liệu như hóa đơn điện tử, giao dịch ngân hàng, báo cáo từ các nền tảng thương mại điện tử, hải quan… Việc vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm. Đề xuất cải cách
Để khuyến khích và hỗ trợ người nộp thuế, cơ quan thuế đang đề xuất nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế lên khoảng 400 triệu đồng/năm thay vì 100 triệu đồng/năm như hiện nay. Thuế suất thu nhập cá nhân cũng có thể được phân theo nhiều bậc tùy vào quy mô doanh thu.
Một đề xuất quan trọng khác là xóa bỏ khái niệm “hộ kinh doanh”, chỉ còn “cá nhân kinh doanh”, sử dụng mã số thuế chính là số định danh cá nhân. Điều này nhằm đơn giản hóa thủ tục, đồng bộ dữ liệu dân cư với dữ liệu thuế.
Ngoài ra, việc xã hội hóa các phần mềm hỗ trợ kê khai, hóa đơn điện tử, kế toán đơn giản sẽ giúp giảm chi phí và rào cản cho hộ kinh doanh khi chuyển đổi sang mô hình mới.